Trong một thế giới mà mọi sản phẩm, mọi tác phẩm nghệ thuật và mọi giao diện người dùng trông và hoạt động giống hệt nhau, đó sẽ là một thế giới thiếu đi sự đổi mới, sáng tạo và hứng khởi. Đây chính xác là lý do tại sao tư duy đột phá (Think outside the box) lại quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực thiết kế. Phá vỡ những tư duy thông thường mở đường cho những ý tưởng đột phá và giải pháp cách mạng có thể thu hút và truyền cảm hứng.
Khái niệm tư duy đột phá (Think outside the box) không chỉ là một cụm từ thông dụng; đó là một phương pháp mạnh mẽ thúc đẩy tiến bộ và làm nổi bật cái phi thường so với cái bình thường. Theo một nghiên cứu của Harvard Business Review, các công ty chấp nhận tư duy không theo lối mòn trong quá trình thiết kế của họ có khả năng vượt trội hơn đối thủ cạnh tranh về mặt sáng tạo và thành công thị trường.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá ý nghĩa của việc tư duy đột phá (Think outside the box) trong thiết kế, những lợi ích của nó và sự khác biệt của nó so với sự sáng tạo đơn thuần. Chúng ta cũng sẽ thảo luận về những chiến lược hiệu quả để khuyến khích các nhà thiết kế áp dụng tư duy này, dẫn đến những giải pháp thiết kế đặc biệt và sáng tạo.
Tư duy đột phá – Think outside the box là gì?
“Tư duy đột phá” đề cập đến khả năng tiếp cận các vấn đề và tình huống từ một góc nhìn mới, thoát khỏi các mô hình tư duy thông thường hoặc truyền thống. Khái niệm này rất quan trọng trong ngành công nghiệp thiết kế nơi sự đổi mới và tính nguyên bản có thể tạo nên sự khác biệt cho một sản phẩm hoặc dịch vụ. Một số lợi ích chính của việc tư duy ngoài lề bao gồm:
Sự khác biệt giữa Sáng tạo (Creativity) và Tư duy đột phá (Thinking Outside the Box)
Mặc dù cả Think outside the box và tính sáng tạo Creative đều cần thiết cho sự thành công của thiết kế, nhưng chúng thể hiện những cách tiếp cận hơi khác nhau để tạo ra ý tưởng mới. Đây là một sự cố để minh họa sự khác biệt:
| Khía cạnh khác biệt | Sự sáng tạo Creativity | Tư duy đột phá Thinking Outside the Box |
| Định nghĩa | Khả năng tạo ra những ý tưởng mới và độc đáo | Quá trình tiếp cận vấn đề từ một quan điểm mới |
| Tập trung vào | Tạo ra các khái niệm và ý tưởng mới lạ | Tìm giải pháp độc đáo cho các vấn đề hiện tại |
| Áp dụng | Có thể được áp dụng trong khuôn khổ truyền thống | Yêu cầu phá vỡ các quy tắc và phương pháp thông thường |
| Quy trình | Bao gồm việc động não và lên ý tưởng | Liên quan đến các giả định đầy thách thức và xác định lại các vấn đề |
| Kết quả | Tạo ra những ý tưởng độc đáo và sáng tạo | Dẫn đến các giải pháp độc đáo và mang tính biến đổi |
| Ví dụ | Tạo một phong cách nghệ thuật hoặc chiến dịch tiếp thị mới | Thiết kế lại một sản phẩm để phục vụ một mục đích hoàn toàn khác |
| Mức độ rủi ro | Rủi ro vừa phải, thường nằm trong giới hạn an toàn | Rủi ro cao, liên quan đến độ lệch đáng kể so với định mức |
| Tư duy | Có trí tưởng tượng và cởi mở | Táo bạo, độc đáo và sẵn sàng thách thức hiện trạng |
| Công cụ và kỹ thuật | Lập bản đồ tư duy, các buổi động não và các bài tập sáng tạo | Tư duy đa chiều, lập kế hoạch kịch bản và tư duy đột phá |
Thinking Outside the Box trong thiết kế
Tư duy đột phá trong thiết kế là một cách tiếp cận mạnh mẽ dẫn đến những đổi mới và giải pháp mang tính đột phá. Dưới đây là một số lĩnh vực chính mà tư duy này có thể biến đổi thiết kế:
1. Thiết kế sản phẩm:
Trong thiết kế sản phẩm, thinking outside the box có thể có nghĩa là kết hợp các vật liệu hoặc phương pháp độc đáo. Ví dụ, sử dụng vật liệu tái chế hoặc bền vững theo những cách sáng tạo có thể tạo ra các sản phẩm thân thiện với môi trường và nổi bật trên thị trường. Ví dụ: việc Adidas sử dụng rác thải nhựa đại dương để tạo ra giày Parley cho thấy cách suy nghĩ sáng tạo có thể tạo ra các sản phẩm sáng tạo, bền vững. Adidas hợp tác với Parley for the Oceans để biến rác thải nhựa biển thành trang phục thể thao hiệu suất cao, tác động đáng kể đến các nỗ lực bảo tồn môi trường.
2. Thiết kế giao diện người dùng (UI):
Trong thiết kế giao diện người dùng, việc thoát khỏi bố cục và chức năng tiêu chuẩn có thể nâng cao đáng kể trải nghiệm người dùng. Các thiết kế đột phá thường liên quan đến việc tạo ra các giao diện trực quan và liền mạch mà người dùng thấy dễ điều hướng và thú vị khi sử dụng. Việc Apple giới thiệu tính năng điều hướng dựa trên cử chỉ trong các thiết bị của họ cho thấy cách suy nghĩ sáng tạo có thể mang lại trải nghiệm trực quan hơn cho người dùng.
3. Thiết kế đồ họa:
Thiết kế đồ họa được hưởng lợi rất nhiều từ cách tiếp cận vượt trội. Bằng cách thử nghiệm các yếu tố hình ảnh, cách phối màu và bố cục độc đáo, các nhà thiết kế có thể tạo ra những hình ảnh hấp dẫn và đáng nhớ. Chiến dịch xây dựng thương hiệu cho Thế vận hội London 2012, với thiết kế táo bạo và độc đáo, đã thu hút sự chú ý và khơi dậy những cuộc trò chuyện trên toàn thế giới, thể hiện sức mạnh của thiết kế đồ họa mang tính đột phá.
4. Kiến trúc:
Kiến trúc là một lĩnh vực khác mà tư duy đột phá có thể dẫn đến những thiết kế tuyệt đẹp và tiện dụng. Những kiến trúc sư thách thức các phương pháp và vật liệu xây dựng truyền thống có thể tạo ra những công trình kiến trúc mang tính biểu tượng. Bảo tàng Guggenheim ở Bilbao, do Frank Gehry thiết kế, là một minh chứng cho thấy tư duy độc đáo trong kiến trúc có thể tạo ra một địa danh xác định thành phố như thế nào.
5. Thiết kế thời trang:
Trong thời trang, tư duy đột phá think outside the box có thể dẫn đến những xu hướng xác định lại phong cách và ảnh hưởng đến thời trang toàn cầu. Những nhà thiết kế dám thử nghiệm các loại vải, đường cắt và kiểu dáng mới thường đặt ra những xu hướng mà những người khác theo đuổi. Các buổi trình diễn trên sàn diễn của Alexander McQueen, nổi tiếng với các thiết kế sân khấu và tiên phong, là những ví dụ hoàn hảo về cách tư duy đổi mới trong thời trang có thể thu hút khán giả và vượt qua các ranh giới của ngành.
Khuyến khích Designers tạo nên tư duy đột phá (Thinking Outside the Box) trong thiết kế
Trong lĩnh vực thiết kế đầy cạnh tranh, việc nuôi dưỡng một văn hóa khuyến khích tư duy sáng tạo đột phá (Thinking Outside the Box) là điều cần thiết cho sự đổi mới và khác biệt. Dưới đây là các chiến lược mở rộng để khuyến khích designers thoát khỏi những ý tưởng thông thường và đột phá trong những thiết kế của họ:
1. Khuyến khích sự tò mò và Thử nghiệm
Sự tò mò chính là ngọn lửa thắp sáng cho ngọn lửa sáng tạo. Hãy tạo dựng một môi trường làm việc khuyến khích các nhà thiết kế đặt câu hỏi, khám phá những ý tưởng mới mẻ và thử nghiệm những phương pháp tiếp cận độc đáo. Tổ chức các buổi “hackathon” hoặc “phòng thí nghiệm đổi mới” định kỳ để kích thích tư duy sáng tạo và tạo cơ hội cho các nhà thiết kế thỏa sức thử nghiệm những ý tưởng táo bạo.
2. Tạo dựng một đội ngũ đa dạng
Sự đa dạng về nền tảng, kinh nghiệm và tư duy trong nhóm thiết kế là nguồn lực vô giá cho sự sáng tạo. Hãy kết hợp các nhà thiết kế từ nhiều lĩnh vực khác nhau như đồ họa, trải nghiệm người dùng, công nghiệp,… để thúc đẩy sự giao thoa chéo giữa các ý tưởng và khơi nguồn cảm hứng mới mẻ.
3. Mạo hiểm và chấp nhận rủi ro
Để thực sự suy nghĩ vượt ra ngoài khuôn khổ, designers phải cảm thấy an toàn khi mạo hiểm và có thể thất bại. Thiết lập một môi trường thân thiện với thất bại, nơi những nỗ lực đổi mới được tôn vinh, ngay cả khi chúng không phải lúc nào cũng thành công. Khen thưởng và ghi nhận những nỗ lực sáng tạo, bất kể kết quả ra sao, để khích lệ tinh thần và tạo động lực cho họ tiếp tục tiến bước.
4. Mở rộng cơ hội học tập và trau dồi kiến thức
Cung cấp cho designers cơ hội tiếp cận những kiến thức và kỹ năng mới mẻ thông qua các khóa học, hội thảo, hội nghị chuyên ngành và các chương trình đào tạo liên tục. Khuyến khích họ tìm kiếm cảm hứng từ những lĩnh vực không liên quan đến thiết kế như sinh học, tâm lý học, nghệ thuật,… để mở rộng tư duy và khơi nguồn sáng tạo mới.
5. Lấy cảm hứng từ những lĩnh vực ngoài chuyên môn
Thông thường, những ý tưởng tuyệt vời đến từ những lĩnh vực hoàn toàn không liên quan. Khuyến khích các designer tìm kiếm nguồn cảm hứng từ các lĩnh vực ngoài chuyên môn của họ—chẳng hạn như sinh học, kỹ thuật, tâm lý học hoặc nghệ thuật. Ví dụ, nghiên cứu mô phỏng sinh học có thể truyền cảm hứng cho các giải pháp thiết kế bền vững, đồng thời hiểu rõ các nguyên tắc tâm lý có thể nâng cao thiết kế trải nghiệm người dùng.
6. Tạo dựng không gian làm việc truyền cảm hứng
Môi trường làm việc có tác động to lớn đến khả năng sáng tạo. Hãy thiết kế những không gian linh hoạt, vừa có khu vực yên tĩnh để tập trung, vừa có khu vực chung để khuyến khích sự giao lưu và tương tác. Thay đổi bố cục và trang trí không gian thường xuyên có thể khơi nguồn cảm hứng mới mẻ và kích thích tư duy sáng tạo.
7. Brainstorming
Brainstorming là một công cụ hữu ích để khơi dậy ý tưởng sáng tạo. Tuy nhiên, brainstorming truyền thống đôi khi có thể dẫn đến sự hỗn loạn và thiếu hiệu quả. Hãy áp dụng các phương pháp brainstorming có cấu trúc như SCAMPER (Thay thế, Kết hợp, Chỉnh sửa, Sửa đổi, Đặt cho mục đích khác, Loại bỏ và Đảo ngược) để định hướng tư duy và khai thác tối đa tiềm năng sáng tạo của nhóm.
8. Kết hợp các khung tư duy thiết kế
Kết hợp các khung tư duy thiết kế như Design Thinking để thấu hiểu nhu cầu người dùng, lặp đi lặp lại các giải pháp và liên tục cải tiến, từ đó tạo ra những thiết kế sáng tạo và lấy người dùng làm trung tâm.
9. Phản hồi và Đánh giá:
Tạo dựng hệ thống phản hồi và đánh giá hiệu quả, bao gồm ý kiến từ các bên liên quan như quản lý dự án, nhà thiết kế khác và thậm chí cả người dùng tiềm năng. Các buổi đánh giá nên mang tính xây dựng và tập trung vào việc cải thiện và mở rộng ý tưởng, giúp các nhà thiết kế hoàn thiện những sáng tạo của mình.
10. Khuyến khích hợp tác và chia sẻ ý tưởng:
Khuyến khích hợp tác và chia sẻ ý tưởng với các chuyên gia từ nhiều lĩnh vực khác nhau như artists, technologists, fashion design hay các studio thiết kế…. Điều này giúp nhóm thiết kế tiếp cận những góc nhìn mới mẻ, những ý tưởng độc đáo và những kỹ thuật tiên tiến để nâng cao chất lượng công việc.
Phần kết luận
Tư duy đột phá (Thinking outside the box) là một kỹ năng thiết yếu đối với designers nhằm tạo ra các giải pháp sáng tạo và có tác động. Mặc dù có liên quan chặt chẽ đến sự sáng tạo, nhưng nó liên quan đến việc vượt ra khỏi ranh giới thông thường để tìm ra những cách tiếp cận độc đáo cho những thách thức trong thiết kế. Bằng cách thúc đẩy một môi trường khuyến khích chấp nhận rủi ro, hợp tác và học hỏi liên tục, các công ty/ tổ chức có thể trao quyền cho designer để họ tự do suy nghĩ sáng tạo và dẫn đầu trong đổi mới thiết kế.
